کامل‌ترین کتاب تربیتی برای خانواده‌ها
خبرگزاری دانشجو - 1404-07-05 15:45:22
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، دو کتاب «اصول و فلسفه تعلیم و تربیت» و «تعلیم و تربیت اسلامی» نوشته علی شریعتمداری توسط انتشارات امیرکبیر تجدیدچاپ شدند و به چاپ‌های هشتاد و سوم و سی و یکم رسیدند.
علی شریعتمداری، نویسنده دو کتاب مورد اشاره، متولد سال ۱۳۰۲ در شیراز و درگذشته به سال ۱۳۹۵ در همان شهر است که به عنوان یک چهره دانشگاهی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به وزارت فرهنگ و آموزش عالی در دولت موقت رسید و همزمان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی هم بود. او اولین رئیس فرهنگستان علوم پس از انقلاب است و ۲۴ جلد کتاب تالیفی و شش عنوان ترجمه را در کارنامه خود دارد. «آموزش در حوزه و دانشگاه»، «روشنفکر کیست»، «تعلیم و تربیت اسلامی»، «جایگاه علوم انسانی در تولید علم»، «چگونگی ارتقاء سطح علمی کشور»، «نقد و خلاقیت در تفکر»، «نقد آرا برخی از دانشمندان معاصر: تعالیمات حضرت علی و نظر شهید مطهری»، «سیاست و خردمندی» و ... برخی از آثار شریعتمداری هستند.
«اصول و فلسفه تعلیم و تربیت» دربرگیرنده مفاهیم، نظریه‌ها و قواعدی است که به صورت قضایای نسبتاً کلی بیان شده‌اند.
شریعتمداری درباره این نظریه‌ها معتقد است، مفاهیم و نظریات تربیتی را می‌توان از تعالیم دینی، زندگی پیشوایان معصوم و از تحقیقات روان‌شناسان، جامعه‌شناسان و نظریات مربیان معروف استخراج کرد. فلسفه تعلیم و تربیت هم پایه و اساس، ارکان، ماهیت، هدف، روش و محتوای آن چه را که تربیت خوانده می‌شود، روشن می‌کند.
مؤلف کتاب حاضر بر این باور است که در فلسفه تعلیم و تربیت، رابطه فلسفه به طور قهراً با موضوع تعلیم و تربیت مورد بحث قرار می‌گیرد که برای روشن کردن ارتباط فلسفه با تعلیم و تربیت، باید اول مفهوم فلسفه و مفهوم تعلیم و تربیت را بیان کرد و بعد رابطه این دو را مشخص کرد. در بحث‌های مربوط به فلسفه تعلیم و تربیت، مکتب‌های فلسفی یا اجتماعی و آرای تربیتی‌شان مورد بحث قرار می‌گیرند.
شریعتمداری هم در این کتاب، پاره‌ای از مکاتب فلسفی را به اختصار تشریح کرده و سپس به ذکر نظریات تربیتی آنها پرداخته است. فلسفه تربیتی اسلام نیز در بخشی از این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
«اصول و فلسفه تعلیم و تربیت» سال ۱۳۶۴ چاپ شد و حالا نسخه‌های چاپ هشتاد و سومش وارد بازار نشر شده است. این کتاب ۱۳ فصل دارد که به این ترتیب‌اند:
«اصول تعلیم و تربیت از نظر نگارنده»، «اصول از نظر دیوئی»، «مفهوم فلسفه»، «تعلیم و تربیت»، «فلسفه تعلیم و تربیت»، «مسائل اساسی فلسفه تعلیم و تربیت»، «ایدئالیسم و تعلیم و تربیت»، «رئالیسم و تعلیم و تربیت»، «پراگماتیسم و تعلیم و تربیت»، «اگسیستانسیالیزم و تعلیم و تربیت»، «فلسفه تحلیلی و تعلیم و تربیت»، «فلسفه تربیتی اسلام» و «فلسفه مادی دیالکتیکی و تعلیم و تربیت».
چاپ هشتاد و سوم این کتاب با ۲۶۸ صفحه و شمارگان هزار نسخه عرضه شده است.
دیگر کتاب شریعتمداری که به تازگی توسط امیرکبیر تجدیدچاپ شده، «تعلیم و تربیت اسلامی» است که اولین چاپش مربوط به سال ۱۳۶۴ است و به تازگی به چاپ سی و یکم رسیده؛ البته نویسنده اثر پیش از سال ۶۴، این کتاب را از سال ۱۳۵۸ تا ۶۰ توسط ناشر دیگری چاپ کرده بود و از سال ۶۴ آن را به انتشارات امیرکبیر سپرد.
شریعتمداری می‌گوید احکام اسلام به طور کلی برای اصلاح و تربیت افراد و اجتماعات وضع شده‌اند؛ بنابراین اگر کسی بخواهد درباره تعلیم و تربیت اسلامی بحث کند، باید مکتب اسلام را به طور کلی و از هر جهت بررسی و اشارات تربیتی را در هر زمینه‌اش استخراج کند؛ البته انجام این کار با توجه به گستردگی قلمرو آن مشکل است، اما توجه به پاره‌ای از جنبه‌های حیات انسانی مثل رشد و تکامل فردی، اصلاح جامعه، ایجاد مناسبات اساسی میان افراد، حل مشکلات فردی و جمعی، تقویت ابعاد اساسی شخصیت انسان و اموری از این قبیل، ما را به طرح و بررسی ویژگی‌های تعلیم و تربیت اسلامی و هدف‌ها و روش‌های اساسی این مکتب ترغیب می‌کند.
مولف کتاب پیش رو معتقد است در بحث راجع به تعلیم و تربیت اسلامی، توجه به این نکته ضروری است که اسلام به عنوان یک نظام، در هر زمینه جنبه تربیتی دارد. اصول اعتقادی مکتب اسلام یعنی توحید، نبوت، معاد، امامت و عدل همه نقش تربیتی دارند.
قرآن مجید هم از لحاظ تربیتی در معنای وسیع، بهترین و کامل‌ترین کتاب تربیتی برای انسان است. گفتار ائمه (ع) و اخبار و احادیث صادرشده از پیامبر و معصومین (ع) نیز جنبه تربیتی دارند.
«تعلیم و تربیت اسلامی» پنج فصل اصلی دارد که به این ترتیب‌اند:
«انقلاب فرهنگی و آموزشی»، «دو ویژگی اساسی انسان»، «نظام تربیتی اسلام»، «آموزش در اسلام: گرایش‌های عمده در تعلیم و تربیت» و «هدف‌های تربیتی در اسلام».
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
جریان شرطی: همان‌طور که در پیش گفته شد، پایه عادت دادن ایجاد واکنش شرطی در فرد است. با ذکر یک عنوان و طرح مطالب معین و تکرار این امر میان این دو در ذهن فرد رابطه‌ای برقرار می‌شود و فرد با طرح عنوان خود به خود مطالب ارائه شده را به ذهن منتقل می‌سازد؛ بنابراین شرط اساسی در این‌گونه آموزش، مجاورت و تکرار و تمرین است.
همان‌طور که کودک نام یک چیز را همراه با آن چندبار می‌شنود و خود به خود نام آن چیز را فرا می‌گیرد، به همین صورت امور مختلف را از طریق رسانه‌های گروهی یا در کلاس درس می‌آموزد.
معلم عنوان مبحثی را ذکر می‌کند و همراه با ذکر این عنوان مطالب خاصی را ارائه می‌دهد. تکرار این امر از معلم سبب می‌شود که مطالب ارائه شده با عنوان مبحث ارتباط پیدا کنند و شاگرد با طرح عنوان، مطالب مربوط را به خاطر آورد.
چاپ سی و یکم این کتاب هم با ۲۳۰ صفحه و شمارگان ۵۰۰ نسخه عرضه شده است.
