انسجام اجتماعی نیاز حیاتی امروز کشور است/ ظرفیت‌های جهاددانشگاهی پشتوانه‌ای مؤثر برای اندیشکده تحکیم انسجام اجتماعی
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مراسم افتتاح و آغاز به کار اندیشکده «تحکیم انسجام اجتماعی» جهاددانشگاهی امروز، چهارشنبه 2 مهر ماه با حضور حجت الاسلام والمسلمین دکتر مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دکتر علی منتظری رئیس جهاددانشگاهی و جمعی از مدیران و اعضای هیأت علمی جهاددانشگاهی در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری این نهاد برگزار شد.
در این مراسم حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، با اشاره به این که موضوع اندیشکده‌ها در کشور ما موضوعی نورسته و جدید است، گفت: توجه به جریان اندیشکده‌ای و جریان علمی و دانشگاهی کشور که به نوعی تبعیت از تجربه‌های علمی جهانی است، به اندازه کافی رشد نکرده است.
وی با بیان این که در ایران با توجه به زیست‌بوم، فرهنگ و تاریخ کهن علمی ما، موضوع تأسیس دانشگاه‌ها تفاوت‌هایی داشته است، گفت: البته عقب‌ماندگی تاریخی از اواخر دوره صفویه تا دوره قاجاریه نیز بر این موضوع اثر گذاشته است. ادبیات دانشگاهی ما از دانشگاه‌های نسل اول تا نسل چهارم معمولاً بازتاب آرزوها و الگوهای غربی بوده است. اما آیا دانشگاه‌های ما همان نقش و اثر دانشگاه‌های غربی را در پژوهش، کارآفرینی و مسئولیت اجتماعی ایفا کرده‌اند؟ پاسخ غالباً منفی است و این موضوع نیازمند بازنگری و توجه به مؤلفه‌های بومی است.
حجت الاسلام والمسلمین رستمی افزود: یکی از سازه‌های مهم در جوامع علمی غرب، اندیشکده‌ها هستند که نقش موثری در حکمرانی، حل مسئله، فهم مسائل، ارائه راهکار، پیگیری اجرا و نقد عملیاتی دارند. به‌طور مثال، در آمریکا حدود ۱۸۰۰ اندیشکده فعالیت می‌کنند که برخی از آن‌ها در سیاست‌گذاری کلان، به ویژه سیاست خارجی، اثرگذار هستند. امروز خوشبختانه در دانشگاه‌های کشور نیز به این موضوع توجه شده است، هرچند الزامات و شرایطی وجود دارد که بخشی از آن خارج از دانشگاه است، مانند ارتباط با صنعت، تجاری‌سازی علم و نیازهای واقعی جامعه که ممکن است خارج از برنامه‌ریزی علمی باشد.
وی با تاکید بر این که این رویکرد امکان گردهم‌آوردن دانشمندان، اندیشمندان، محققان و پژوهشگران برای پرداختن به موضوعات علمی و اجتماعی بدون محدودیت‌های دیوان‌سالاری و ساختارهای موجود را فراهم می‌کند، اظهار کرد: هدف، فهم مشکلات، ارائه راهکار و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی در خدمت حکمرانی کشور است. کشور ما منابع غنی مانند نفت، گاز، منابع زیرزمینی و معدنی، منابع زمینی، موقعیت استراتژیک و جمعیت انسانی ارزشمند دارد. علاوه بر این، بیش از ۱۷ میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاهی در کشور داریم که این سرمایه‌های انسانی و طبیعی باید در خدمت اهداف کلان جامعه و حکمرانی قرار گیرند.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها تصریح کرد: مسائل اخیر نشان داد که برخی مشکلات واقعی و حیاتی هستند و نمی‌توان با نگاه فانتزی به آن‌ها پرداخت. به‌عنوان مثال مذاکرات بین‌المللی و مواضع برخی کشورها بخشی از پروژه‌ای بزرگ‌تر بوده که در آن واقعیت‌های نظامی و سیاسی نادیده گرفته نمی‌شود. مسائل پیرامونی مانند آذربایجان، طالبان و افغانستان، بلوچستان، ترانزیت و منابع، اهمیت توجه علمی و پژوهشی کشور را نشان می‌دهد. موضوع اصلی اندیشکده انسجام اجتماعی بررسی مسائل ملی، علمی و اجتماعی و بهره‌گیری از ظرفیت جریان دانشور کشور برای حل مشکلات است.
وی افزود: در سال ۱۳۹۸ یا ۱۳۹۹، دانشجویی از آمریکا تماس گرفت و مسئله‌ای شرعی پرسید. این دانشجوی نخبه ایرانی فارغ‌التحصیل دانشگاه شریف، بخشی از پروژه پایان‌نامه خود را که به ساخت سلاح لیزری برای پنتاگون مرتبط بود، بدون اطلاع قبلی به دانشگاهی در آمریکا تحویل داده بود. این مثال نشان می‌دهد که حتی نیروی انسانی نخبه ما می‌تواند در مسیرهای جهانی و فراتر از مرزهای ملی اثرگذار باشد و اهمیت انسجام و هدایت صحیح دانش و پژوهش در کشور را برجسته می‌کند.
دکتر رستمی ادامه داد: جریان مدیریت علم بخشی از مدیریت جامعه است. حتی دانشجوی میهمان، دانشجویی که در جریان علمی قرار می‌گیرد، بخشی از ابزار حکمرانی است و استفاده از او می‌تواند در تحکیم قدرت حکمرانان مؤثر باشد. به‌عنوان نمونه، دانشجوی انقلابی، مسلمان و ایرانی که مخالف آمریکا است، ممکن است ناخواسته در فرآیند تولید سلاح برای آمریکایی‌ها نقش ایفا کند. این موضوع نشان می‌دهد که جریان علمی ما تا چه حد در حل مسائل کشور درگیر است و در چه جاهایی باید اقدام کنیم تا بتوانیم این منبع عظیم و ارزشمند، یکی از گران‌بها‌ترین منابع کشور، را به‌درستی به کار گیریم.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها با بیان این که کشور ما با توجه به منابع غنی طبیعی و انسانی، از ظرفیت‌های بی‌نظیری برخوردار است که به دلیل مسئولیت‌های تاریخی ملت در اختیار ما قرار گرفته است، گفت: نقش اندیشکده‌ها این است که این ظرفیت‌ها را فارغ از جریان‌های موجود و محدودیت‌های سازمانی به خدمت مسائل کشور درآورند. هدف این است که مجموعه علمی بتواند با آزادی فکر و بدون محدودیت‌های دیوان‌سالاری، موضوعات ملی و اجتماعی را تحلیل و نقد کند و پیشنهادات کاربردی به سیاستگذاران، قانونگذاران و مجریان ارائه دهد.
حجت الاسلام والمسلمین رستمی گفت: در این مسیر، اندیشکده‌ها می‌توانند به‌عنوان حلقه واسط میان جریان علمی و مسئولیت‌های اجتماعی و حکمرانی عمل کنند. برای مثال یکی از مسائل مهم، موضوع آب است؛ ناترازی و بحران منابع آب کشور نیازمند ورود و نقد علمی مجموعه‌های دانشگاهی است. دانشکده‌های کشاورزی و رشته‌های مرتبط می‌توانند مطالعات و راهکارهایی ارائه دهند که در تصمیم‌گیری‌های کلان موثر باشد. این همان مسئولیتی است که اندیشکده‌ها باید آن را به عهده بگیرند و در آن مشارکت فعال داشته باشند.
وی با اشاره به این که بحث انسجام اجتماعی و اتحاد نیز از دیگر موضوعات حیاتی است، بیان کرد: در ادبیات دینی، بر اهمیت «جماعت» و دوری از «فرقه» تأکید شده است. تجربه‌های جنگی کشور نیز نشان داده است که وقتی مردم بر سر دفاع از کشور، هموطنان و تمامیت ارضی متحد می‌شوند، موفقیت حاصل می‌شود؛ از طیف‌های انقلابی تا میانه و حتی افرادی که در سیاست متفاوت عمل می‌کنند، همه در دفاع از کشور و انسجام ملی مشارکت می‌کنند.
حجت الاسلام والمسلمین رستمی ادامه داد: امروز دشمنان با طراحی شکاف‌های اجتماعی، قومی، مذهبی و زبانی تلاش می‌کنند اتحاد کشور را هدف قرار دهند و با ایجاد فاصله بین گروه‌ها، قدرت ملی ایران را تضعیف کنند. اندیشکده‌ها می‌توانند نقش کلیدی در تحلیل این مسائل، ارائه راهکار و تقویت انسجام اجتماعی ایفا کنند. محورهای انسجام باید دقیق تعریف شده و با اهداف ملی هماهنگ باشند.
وی افزود: نکته آخر این است که اگر اندیشکده بتواند مسئولیتی که تاکنون خالی بوده را به‌عهده گیرد و فعالیت خود را در چارچوب علمی و آزاد ادامه دهد، قطعاً کار با برکت، مؤثر و جریان‌ساز خواهد بود.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در پایان بیان کرد: ظرفیت‌های موجود در جهاددانشگاهی از جمله خبرگزاری‌ها، فعالیت‌های علمی و سایر مراکز می‌توانند در حمایت از اندیشکده مؤثر باشند و موجب اثرگذاری و تعیین‌کننده بودن آن شوند.
گفتنی است، در پایان پس از افتتاح اندیشکده «تحکیم انسجام اجتماعی» جهاددانشگاهی توسط حجت الاسلام والمسلمین دکتر مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و دکتر علی منتظری رئیس جهاددانشگاهی، دوره دانش‌افزایی انسجام اجتماعی و الزامات دانشگاهی با ارایه های «ضرورت بازخوانی مفهوم انسجام اجتماعی در ایران»، «راهکارهای هوش مصنوعی برای نوآوری در حوزه اندیشکده های نوظهور»، «گزارش اخبار منتشر شده ذیل مفهوم انسجام ملی یا وفاق ملی در سرویس های مختلف خبری ایسنا»، «ارزش ها و باورها در انسجام اجتماعی» و کارگاه «نسبت انسجام اجتماعیو سرمایه اجتماعی» نیز برگزار شد.
