نقش شهید سید حسن نصرالله در ساخت هویت ملی لبنان در گفت‌و‌گو با نویسنده کتاب «دوازده صفر سه»
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجوُ در آستانه سالگرد شهادت شهید سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، محمد صادق علیزاده، روزنامه‌نگار و نویسنده، در گفت‌وگویی مفصل با خبرگزاری دانشجو درباره کتاب جدید خود با عنوان «دوازده صفر سه» و تجربه‌های شخصی‌اش از حضور در لبنان و مواجهه با فضای سوگواری و مقاومت صحبت کرد.
علیزاده درباره انگیزه خود برای نگارش این اثر گفت: من روزنامه‌نگارم و در سال گذشته از طرف سازمان اوج مأمور شدم تا به لبنان بروم و گزارش‌های مکتوب از تشیع سید حسن نصرالله تهیه کنم. از پیش می‌دانستم با پدیده‌ای بزرگ روبه‌رو خواهم شد و تصمیم گرفتم پس از بازگشت، این مشاهدات را در قالب کتاب منتشر کنم. هدفم این بود که واقعیت موضوع را چنان که هست، نه مطابق کلیشه‌های رسانه‌ای و سیاسی، برای مخاطب ایرانی تصویر کنم.
او تاکید کرد: در نگارش کتاب، تلاش داشته پیش‌فرض‌های ذهنی خود را کنار بگذارد و مقاومت را در بافت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی لبنان بفهمد، زیرا بسیاری از ایرانیان، درک صحیحی از مفهوم مقاومت در منطقه ندارند.
علیزاده توضیح داد: حزب‌الله لبنان و دیگر جنبش‌های مقاومت، برون‌داد جامعه خودشان هستند و تنها متاثر از انقلاب اسلامی و آرمان‌های رهبری نیستند. تلاش کردم این واقعیت‌ها را برای مخاطب ایرانی به تصویر بکشم.
سوگواری و مراسم تشییع سید حسن نصرالله
محمد صادق علیزاده، در شرح سوگواری برای سید حسن گفت: سوگ سید یک غم بزرگ بود. به دلیل سیر سریع حوادث یک سال گذشته، ابتدا بسیاری از مردم از جمله من، عمق ماجرا را درک نکردیم. وفتی به لبنان رفتم، تازه عمق سوگواری و حزن مردم برایم نمایان شد. لحظه‌ای که تابوت شهیدان در کنار بزرگراه حافظ اسد بیروت حرکت می‌کرد، واقعیتی عظیم بر ذهن من هوار شد؛ که سخت‌ترین لحظه برایم بود و در کتاب نیز به آن اشاره کرده‌ام. این تجربه مشابه روز تشییع شهید حاج قاسم سلیمانی بود، اما شدت و بزرگی آن متفاوت بود.
او در مقایسه فرهنگ سوگواری ایرانی‌ها و لبنانی‌ها بیان کرد: ایرانی‌ها با فقدان و مرگ به‌صورت عاطفی و فرهنگی مواجه می‌شوند، اما فرهنگ عرب به طور کلی با مرگ راحت‌تر کنار می‌آید. هرچند من لبنانی‌ها را بیشتر «مدیترانه‌ای» می‌دانم تا عرب، زیرا سبک زندگی و فرهنگ آنها تحت تأثیر فرهنگ اروپایی و به‌ویژه فرانسوی قرار دارد. در این فرهنگ، مرگ به اندازه فرهنگ ما بار فقدان را حمل نمی‌کند. اما لبنانی‌ها – به ویژه شیعیان جنوب لبنان – مرگ را بخشی از زندگی می‌بینند. آنها عزت و شرافت خود را در مقاومت با اسرائیل تعریف می‌کنند و این باعث می‌شود که سوگشان حماسی و فعال باشد، نه منفعلانه.
علیزاده تأکید کرد: آرامش مردم به معنای بی‌اهمیت بودن سید نیست، زیرا سید برای آنها کسی بود که عزت و شرافت را به شیعیان در جامعه‌ای فرقه‌فرقه بازگرداند.
هویت ملی در لبنان و نقش سید حسن نصرالله
علیزاده درباره نقش سید حسن نصرالله در ایجاد حس هویت ملی در لبنان گفت: در لبنان، چیزی به‌نام هویت ملی در معنای رایج برای ما ایرانی‌ها وجود ندارد؛ لبنان جامعه‌ای تکه‌تکه و فرقه‌ای است و در این جامعه نقش سید حسن نصرالله فراتر از یک رهبر مذهبی یا حزبی است.
او اضافه کرد: لبنان کشوری است که محل درهم آمیختگی اقوام و فرهنگ‌های متفاوت است و هویت در آن بر اساس طایفه و فرقه تعریف می‌شود. در چنین فضایی، سید حسن نصرالله با تعریف هویت خود در تقابل با اسرائیل، در حال ساخت هویت ملی بود. این رویکرد باعث شد که همه لبنانی‌ها، فارغ از مذهبشان، در برابر دشمن مشترک یعنی اسرائیل متحد شوند. این اتحاد به قدری پیش رفت که حزب‌الله و جنبش امل که در دهه ۱۹۹۰ میلادی با هم درگیر بودند، در انتخابات اخیر لیست مشترک انتخاباتی ارائه دادند؛ و این نتیجه رفتار شهید سید حسن نصرالله باعث شد که اختلافات فرقه‌ای و طایفه‌ای تا حد زیادی به همگرایی و وفاق ملی تبدیل شود.
اما سید حسن با تعریف غیریت خود نسبت به اسرائیل، توانست هویتی ملی شکل دهد؛ هویتی که فراتر از طایفه شیعه و اقوام مختلف باشد و افراد از جنوب لبنان تا جبل عامل، حتی با تفاوت‌های مذهبی و فرهنگی، در آن احساس تعلق کنند.
او افزود: این هویت ملی توسط سید حسن به تدریج شکل گرفت و پایه‌های آن در مدیریت مراسم‌ها و تشییع‌ها، حضور پررنگ پرچم لبنان و پس از آن پرچم حزب‌الله مشاهده می‌شود. در مراسم‌های حزب‌الله نیز ابتدا سرود ملی لبنان و سپس سرود حزب‌الله پخش می‌شود، که نشان می‌دهد حزب‌الله خود را «بخشی از لبنان» می‌داند.
جزئیات ترور و تهدیدات امنیتی
علیزاده درباره ترور شهید سید حسن نصرالله بیان کرد: باتوجه به مصاحبه با سید جواد نصرالله، فرزند شهید، و منابع نظامی، ترور سید یک عملیات پیچیده و گسترده بود. منطقه ستاد حزب‌الله در زیر زمین ساخته شده بود و از بتن مسلح و تجهیزات مقاوم بهره می‌برد. اسرائیل در یک بازه زمانی کوتاه، حدود ۷۰ تن بمب را با ۶۵ تا ۸۵ فروند هواپیما بر آن ناحیه ریخت تا حتی احتمال زنده ماندن کسی را صفر کند. این بمباران در نوع خود منحصر‌به‌فرد است و از نظر شدت و حجم، فراتر از تمام بمباران‌های ارتش آمریکا در افغانستان و عراق بوده است.
او اضافه کرد: این حمله، حتی نیرو‌های امدادی را تا ۷۲ ساعت پس از بمباران از ورود به منطقه منع می‌کرد و نشان‌دهنده شدت تهدید و برنامه‌ریزی دشمن برای از بین بردن مقاومت و جلوگیری از تداوم فعالیت‌های حزب‌الله بود.
مقاومت و زندگی روزمره مردم لبنان
نویسنده کتاب دوازده صفر سه درباره ارتباط مردم لبنان با مقاومت بیان کرد: مقاومت یک شعار سیاسی یا یک حرکت نظامی صرف نیست؛ بلکه بخشی از حیات طبیعی جامعه انسانی لبنان است. همان‌طور که در سخنرانی امام موسی صدر آمده است، مقاومت برای فلسطین و امنیت جامعه، بخشی از عبادت و زندگی مردم لبنان است. مقاومت با زندگی روزمره مردم درآمیخته و جدا از آن قابل تصور نیست.
علیزاده به صحنه حضور هواپیما‌های اسرائیلی بر فراز جمعیت در مراسم تشییع اشاره کرد و گفت: در اوج مراسم، یک دسته پروازی چهار فروندی متشکل از دو فروند اف-۱۵ و دو فروند اف-۳۵، در ارتفاعی پایین بر فراز جمعیت چند صد هزار نفری ظاهر شدند. به یکباره زمان فریز شد و سکوت در فضا حکم‌فرما گشت. به نظر من این صحنه اوج تضاد بین حضور انسانی و غیرمسلح مردم و رفتارابلیس‌صفتانه هواپیما‌ها بود. این سکوت با فریاد حماسی «لبیک یا نصرالله» یک زن جوان شکسته شد و بعد از آن مردم با شعار «لبیک یا نصرالله» به ادامه مسیر و راسم تشیع پرداختند.
در انتها محمد صادق علیزاده گفت: اسرائیل نه یک جامعه انسانی، بلکه یک «هسته امنیتی و نظامی خشن و میلیتاریستی» است؛ که جامعه انسانی را گروگان گرفته است. در مقابل، مقاومت «برون‌داد و سرریز نوعی از حیات انسانی» است که در برابر این تفکر توسعه‌طلبانه و تجاوزگرانه ایستادگی می‌کند. مقاومت از جامعه جدا نیست و نمی‌توان آن را با گروه‌هایی مانند داعش مقایسه کرد، زیرا این حرکت ثمره طبیعی یک زندگی انسانی است که در برابر ظلم و تجاوز می‌ایستد.
