نگاهی به پرفروش‌ترین هواپیماهای مسافربری تاریخ/ راز محبوبیت آن‌ها چیست؟
به گزارش خبرنگار دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، آسمان امروز بیش از هر زمان دیگری در تاریخ میزبان پرواز هواپیماهای مسافربری است. این ماشین‌های شگفت‌انگیز که قاره‌ها را به هم متصل کرده و سفر را برای میلیاردها انسان ممکن ساخته‌اند، خود حاصل دهه‌ها رقابت مهندسی، نوآوری و بازاریابی هستند. اما در میان صدها مدل هواپیمایی که تاکنون ساخته شده‌اند، تنها تعداد انگشت‌شماری توانسته‌اند به فروش افسانه‌ای دست یابند و به ستون فقرات ناوگان هوایی جهان تبدیل شوند. در ادامه به بررسی پرفروش‌ترین هواپیماهای تاریخ و رمز و راز موفقیت آن‌ها می‌پردازیم.
قبضه کنندگان بازار هواپیما، بوئینگ ۷۳۷ و ایرباس A320
در قلب بازار هواپیماهای مسافربری، یک رقابت تنگاتنگ و تاریخی میان دو غول هوافضای جهان، بوئینگ آمریکا و ایرباس اروپا، در جریان است. محصولات اصلی این رقابت، خانواده بوئینگ ۷۳۷ و خانواده ایرباس A320 هستند که مجموعاً هزاران فروند از آن‌ها به پرواز درآمده‌اند.
بوئینگ ۷۳۷، اسب کاری قابل اعتماد
بوئینگ ۷۳۷ که اولین پرواز خود را در سال ۱۹۶۷ انجام داد، برای دهه‌های متمادی لقب پرفروش‌ترین هواپیمای مسافربری جهان را با اقتدار در اختیار داشت. راز موفقیت اولیه این هواپیما در طراحی ساده، کارآمد و بسیار انعطاف‌پذیر آن نهفته بود. بوئینگ با ارائه یک پلتفرم پایه، به شرکت‌های هواپیمایی اجازه می‌داد تا آن را برای مسیرهای کوتاه و متوسط خود به کار گیرند.
موفقیت اصلی بوئینگ، استراتژی "تکامل" به جای "انقلاب" بود. این شرکت به جای طراحی یک هواپیمای کاملاً جدید، به طور مداوم ۷۳۷ را به‌روزرسانی کرد. این رویکرد منجر به تولید چهار نسل اصلی شد:
1. سری اورجینال (۱۰۰-/۲۰۰-): نسخه‌های اولیه که راه را برای موفقیت‌های بعدی هموار کردند.
2. سری کلاسیک (۳۰۰-/۴۰۰-/۵۰۰-): با موتورهای جدید و بهینه‌تر که در دهه ۱۹۸۰ معرفی شدند.
3. نسل بعدی (NG) (۶۰۰- تا ۹۰۰-): با طراحی بال جدید، کابین مدرن و افزایش چشمگیر برد پروازی که در دهه ۱۹۹۰ عرضه شد و پرفروش‌ترین نسل ۷۳۷ است.
4. سری MAX: جدیدترین نسل با موتورهای بسیار کم‌مصرف که با وجود چالش‌های اولیه، همچنان سفارش‌های زیادی دارد.
این استراتژی تکاملی به شرکت‌های هواپیمایی اجازه می‌داد تا ناوگان خود را با کمترین هزینه برای آموزش مجدد خلبانان و تیم‌های فنی، نوسازی کنند. با تحویل بیش از ۱۲,۱۷۵ فروند، ۷۳۷ نمادی از قابلیت اطمینان و اقتصاد عملیاتی است.
ایرباس A320، نوآوری اروپایی که بازی را تغییر داد
در اواخر دهه ۱۹۸۰، ایرباس با معرفی خانواده A320، رقیبی جدی برای ۷۳۷ وارد میدان کرد. برگ برنده ایرباس، جهش فناورانه بود. A320 اولین هواپیمای مسافربری بود که به طور کامل به سیستم کنترل پرواز دیجیتال "پرواز-با-سیم" (Fly-by-Wire) مجهز شد. در این سیستم، فرامین خلبان از طریق کامپیوتر به سطوح کنترلی هواپیما منتقل می‌شود که این امر نه تنها ایمنی را افزایش می‌دهد، بلکه با بهینه‌سازی مداوم پرواز، به کاهش مصرف سوخت نیز کمک می‌کند.
همانند بوئینگ، ایرباس نیز از "مفهوم خانواده" بهره برد. خانواده A320 شامل چهار مدل با اندازه‌های مختلف است: A318 (کوچکترین)، A319، A320 (مدل پایه) و A321 (بزرگترین). این تنوع به شرکت‌های هواپیمایی این امکان را می‌دهد که برای مسیرهای کم تقاضا از مدل‌های کوچکتر و برای مسیرهای پرتردد از مدل‌های بزرگتر استفاده کنند، در حالی که خلبانان می‌توانند با داشتن یک گواهینامه (Type Rating) با تمام این مدل‌ها پرواز کنند. این مزیت، هزینه‌های عملیاتی را به شدت کاهش می‌دهد.
با معرفی نسل جدید "A320neo" (New Engine Option) که موتورهایی بسیار کارآمدتر دارد، ایرباس توانست گوی سبقت را در زمینه سفارش‌های جدید از بوئینگ برباید. تا امروز بیش از ۱۲,۱۵۵ فروند از این خانواده تحویل داده شده و به زودی عنوان پرفروش‌ترین جت مسافربری تاریخ را از آن خود خواهد کرد.
رازهای مشترک محبوبیت
چرا این دو خانواده تا این حد موفق بوده‌اند؟ پاسخ در ترکیبی از عوامل فنی و اقتصادی نهفته است:
1. اقتصاد عملیاتی: مهم‌ترین عامل برای هر شرکت هواپیمایی، هزینه است. سوخت، تعمیر و نگهداری و آموزش خدمه، بزرگترین بخش هزینه‌ها را تشکیل می‌دهند. هر دو خانواده ۷۳۷ و A320 به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در این زمینه‌ها بهترین عملکرد را داشته باشند. نسل‌های جدید آن‌ها (MAX و neo) مصرف سوخت را ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش داده‌اند که صرفه‌جویی هنگفتی برای ایرلاین‌ها به همراه دارد.
2. تطبیق‌پذیری (Versatility): این هواپیماها آچارفرانسه آسمان هستند. آن‌ها می‌توانند در یک روز چندین پرواز کوتاه در فرودگاه‌های شلوغ شهری انجام دهند و به سرعت برای پرواز بعدی آماده شوند .
3. پشتیبانی جهانی: بوئینگ و ایرباس شبکه‌های گسترده‌ای برای تأمین قطعات یدکی، ارائه خدمات فنی و آموزش در سراسر جهان ایجاد کرده‌اند. این بدان معناست که یک هواپیمای ۷۳۷ یا A320 در هر کجای دنیا که دچار مشکل فنی شود، به سرعت پشتیبانی لازم را دریافت خواهد کرد.
4. بازار دست دوم قوی: به دلیل محبوبیت بالا، همیشه تقاضا برای خرید نسخه‌های دست دوم این هواپیماها وجود دارد. این موضوع به شرکت‌های هواپیمایی اطمینان می‌دهد که سرمایه‌گذاری آن‌ها ارزش خود را در طول زمان حفظ خواهد کرد.
دیگر بزرگان تاریخ‌ساز
پیش از سلطه این دو، هواپیماهای دیگری نیز بازار را در دست داشتند. مک‌دانل داگلاس DC-9 و نوادگانش (سری MD-80) با تولید بیش از ۲۴۰۰ فروند، برای دهه‌ها انتخاب اول بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی بودند. همچنین بوئینگ ۷۲۷، با سه موتور متمایز و توانایی فرود در باندهای کوتاه‌تر، با تولید بیش از ۱۸۰۰ فروند، انقلابی در پروازهای داخلی ایجاد کرد.
در بازار هواپیماهای منطقه‌ای نیز، خانواده امبرائر E-Jet از برزیل و بمباردیه CRJ از کانادا، با فروش نزدیک به دو هزار فروند، نقش حیاتی در اتصال شهرهای کوچکتر به قطب‌های اصلی فرودگاهی ایفا می‌کنند.
تبدیل شدن به یک هواپیمای پرفروش، نتیجه یک فرمول پیچیده از مهندسی پیشرفته، اقتصاد هوشمند، زمان‌بندی دقیق در بازار و پشتیبانی بی‌نقص است. بوئینگ ۷۳۷ و ایرباس A320 به این دلیل به چنین موفقیتی دست یافتند که بهترین پاسخ را به نیازهای اصلی شرکت‌های هواپیمایی ارائه دادند: کارایی، قابلیت اطمینان و سودآوری. رقابت بی‌امان این دو غول نه تنها تاریخ هوانوردی را شکل داده، بلکه باعث شده تا پروازهای امروزی ایمن‌تر، ارزان‌تر و در دسترس‌تر از هر زمان دیگری باشند.
