رقص تغییر شرق
ژاپن این روزها در تابستانی سوزان، هشتادمین سالگرد پایان جنگ و پرچمداری صلح را جشن میگیرد. اینجا و آنجا، همه جا گل داودی جلوه میفروشد. خطابههای غرایی در مدح صلح و گفتوگو با خود و دیگری در جریان است. درعینحال، ندای «ژاپن کشور شماره یک»، اثر ازرا وگل، استاد برجسته دانشگاه هاروارد، رنگ باخته است.
محمدرضا سرکارآرانی: ژاپن این روزها در تابستانی سوزان، هشتادمین سالگرد پایان جنگ و پرچمداری صلح را جشن میگیرد. اینجا و آنجا، همه جا گل داودی جلوه میفروشد. خطابههای غرایی در مدح صلح و گفتوگو با خود و دیگری در جریان است. درعینحال، ندای «ژاپن کشور شماره یک»، اثر ازرا وگل، استاد برجسته دانشگاه هاروارد، رنگ باخته است. بهتدریج شعارهای تازهای در حوزه عمومی پدیدار شدهاند: «اول ژاپن!». ریشههای فرهنگی صلح پایدار ژاپنی را کجا میتوان جستوجو کرد؟ گل داودی و شمشیر نتایج مطالعات مشهوری است که به سفارش ارتش آمریکا از ژوئن 1944 آغاز و نتایج آن پس از جنگ (گزارش بیستوپنجم اداره اطلاعات ارتش) منتشر شد. این مطالعه برای فراهمآوردن پاسخ به این پرسش بنیادی بود که «آیا پس از فتح ژاپن باید ساختار دولت مستقر و نقش امپراتور را به حساب آورد یا اینکه باید هر دو را به کلی دگرگون ساخت؟».
نتیجه پژوهشهای میدانی خانم رث فولتون بندیکت با عنوان گزارش شماره 25: الگوهای رفتاری ژاپنیها (Report 25: Japanese Behavior Patterns) تدوین و به اداره اطلاعات ارتش ارائه شد. این گزارش، ضمن پاسخ به پرسش بنیادی طرح مطالعاتی، راهبردهای مواجهه ارتش آمریکا با ژاپن پس از جنگ را نیز در خود داشت. این گزارش پس از پایان جنگ و اندکی پیش از درگذشت خانم بندیکت با عنوان «گل داودی و شمشیر: الگوهای فرهنگ ژاپن» منتشر شد. این کتاب به زبانهای گوناگون و از آن جمله فارسی و ژاپنی برگردانده شده است. این نوشته برگرفته از یافتههای این اثر است. نتایج پژوهشهای خانم بندیکت به پرسش مطرحشده روشن بود: ساختار سیاسی دولت و جایگاه سنتی امپراتور ژاپن را نگه دارید؛ آنگاه هرآنچه را که میخواهید، از طریق او و دولت مستقر در سرزمین فتحشده اجرا کنید. دقیقا شبیه آنچه هربرت اسپنسر، فیلسوف مشهور انگلیسی، در سال 1880 و در پاسخ به درخواست «ایتو هیروفومی»، نخستوزیر وقت ژاپن، درباره مسئلههای بنیادین نوسازی اجتماعی دوره میجی نوشته بود. او در نامه خود به ایتو بهروشنی مرجعیت امپراتور و روابط سنتی ارشدیت در جامعه ژاپن را تأیید کرد و آن را تکیهگاهی برای گسترش رفاه عمومی برشمرد.