بیم تحریم، امید توافق
در شرایط فعلی، فضای دیپلماتیک درباره برنامه هسته‌ای ایران به نقطه‌ای رسیده که هر تصمیم کوچک می‌تواند آثار بسیار بزرگی به دنبال داشته باشد. تنها دو هفته تا موعد تعیین‌شده برای بازگشت احتمالی قطع‌نامه‌های شورای امنیت باقی مانده و این بازه زمانی حساس، تحت تأثیر چند تحول مهم قرار دارد که مجموعه‌ای از امید و بیم را در کنار هم شکل داده‌اند.
در شرایط فعلی، فضای دیپلماتیک درباره برنامه هسته‌ای ایران به نقطه‌ای رسیده که هر تصمیم کوچک می‌تواند آثار بسیار بزرگی به دنبال داشته باشد. تنها دو هفته تا موعد تعیین‌شده برای بازگشت احتمالی قطع‌نامه‌های شورای امنیت باقی مانده و این بازه زمانی حساس، تحت تأثیر چند تحول مهم قرار دارد که مجموعه‌ای از امید و بیم را در کنار هم شکل داده‌اند. توافق اخیر میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به میزبانی قاهره نشانه‌ای از تمایل تهران برای حفظ همکاری‌های پادمانی تلقی می‌شود، هرچند هنوز بسیاری از جزئیات آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و روشن نیست تا چه حد بتواند نگرانی‌های غرب را درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران رفع کند. در مقابل، بیانیه چهارجانبه آمریکا و تروئیکای اروپایی در نشست شورای حکام با لحنی هشداردهنده، ایران را به بازگشت فوری به تعهداتش فراخواند و تهدید کرد در صورت عدم همکاری، همه تحریم‌های لغوشده در قالب برجام دوباره اعمال خواهند شد.
این هم‌زمانی پیام‌ها، یک دوگانگی آشکار میان امید به حل‌وفصل مسالمت‌آمیز و بیم از تقابل دیپلماتیک را برجسته می‌کند. در بهترین سناریوی ممکن، اگر تهران در هفته‌های پیش‌رو گام‌های ملموس و سریع در زمینه شفاف‌سازی هسته‌ای بردارد و اجازه دسترسی‌های گسترده‌تر به بازرسان آژانس را بدهد، ممکن است تروئیکا و آمریکا با تمدید مهلت ماشه برای شش ماه دیگر موافقت کنند تا فرصتی برای گفت‌وگوهای جامع‌تر فراهم شود. این رویکرد، هم به حفظ کانال‌های دیپلماسی کمک می‌کند و هم مانع از بازگشت فوری قطع‌نامه‌های شورای امنیت خواهد شد، ضمن آنکه از تشدید تنش در منطقه جلوگیری می‌کند. با این حال، تحقق این سناریوی خوش‌بینانه به چند عامل بستگی دارد؛ نخست، سرعت و میزان همکاری ایران با آژانس؛ دوم، اراده سیاسی تروئیکا برای پرهیز از مواجهه حداکثری؛ و سوم، نقش‌آفرینی قدرت‌هایی مانند روسیه و چین که می‌توانند موازنه تصمیم‌گیری در شورای امنیت را تغییر دهند. در سناریوی بدبینانه، اگر تهران به دلیل فشارهای داخلی یا ملاحظات امنیتی حاضر به انجام تعهدات اضافی نشود و غرب نیز بر بازگشت تحریم‌ها پافشاری کند، مکانیسم ماشه فعال خواهد شد و همه قطع‌نامه‌ها و تحریم‌های شورای امنیت دوباره برقرار می‌شوند؛ وضعیتی که نه‌تنها اقتصاد ایران را تحت فشار مضاعف قرار می‌دهد، بلکه به اذعان ناظران، فضای دیپلماسی را نیز به‌شدت محدود خواهد کرد.
