وقتی مسابقه هوش مصنوعی، مدرسه را به میدان نبرد خلاقیت تبدیل می‌کند
به گزارش خبرنگار دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، تابستان امسال، دانشگاه صنعتی شریف میزبان یکی از هیجان‌انگیزترین رویداد‌های سال برای علاقه‌مندان به هوش مصنوعی و برنامه‌نویسی بود. هزاران دانش‌آموز از سراسر ایران با لپ‌تاپ‌ها و ایده‌های خلاقانه خود گرد هم آمدند تا مهارت‌هایشان را به نمایش بگذارند و تجربه‌ای نوین از یادگیری فناوری‌های آینده کسب کنند.
این رویداد در چارچوب طرح ملی «ایران دیجیتال» برگزار شد و فرصتی کم‌نظیر برای دانش‌آموزان فراهم کرد تا در فضایی تعاملی و پروژه‌محور، توانمندی‌های خود در هوش مصنوعی و برنامه‌نویسی را محک بزنند. شور و هیجان شرکت‌کنندگان، به‌ویژه دختران که بخش بزرگی از این جمعیت را تشکیل می‌دادند، فضای جشنواره را پرانرژی و الهام‌بخش کرده بود.
در طول این برنامه، دانش‌آموزان با چالش‌های متنوعی روبه‌رو شدند و توانستند از طریق حل مسائل و اجرای پروژه‌ها، مهارت‌های فنی و خلاقیت خود را ارتقا دهند. این تجربه نه تنها به رشد علمی آنها کمک کرد، بلکه پیامی روشن داشت: نسل آینده ایران می‌تواند با توانایی و انگیزه خود، مسیر هوش مصنوعی و فناوری کشور را بسازد.
مسابقه هوش مصنوعی دانش‌آموزان؛ آغاز مسیری که فصل تابستان آن فقط شروع بود
محمدباقر تبریزی، مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان که مسابقه را برگزار می‌کرد، پشت تریبون ایستاد و با لبخند گفت: «ما حدود ده سال پیش با دو دوست وارد دانشگاه شدیم و از همان روزها، مسابقات و آموزش‌ها باعث شد مسیرمان شکل بگیرد. امروز می‌خواهیم همان مسیر را برای شما بسازیم.
او از انگیزه پشت مسابقه گفت: رشته ریاضی فیزیک حالا فقط یک درصد کنکور را تشکیل می‌دهد، اما کشور به مهندس و متخصص هوش مصنوعی نیاز دارد. این مسابقه، محصول ملی ماست تا شما نسل آینده را بسازید.
از همان روز‌های اول ثبت‌نام، شور و هیجان قابل لمس بود. بیش از ۳۳ هزار نفر از ۳۹۸ شهر و ۶۵۳ منطقه، با لپ‌تاپ‌ها و ایده‌هایشان وارد میدان شدند. میان آنها دختران هم سهم بزرگی داشتند؛ بیش از ۲۰ هزار نفر! رقابتی که همه تصور می‌کردند فقط بازی است، تبدیل شد به صحنه‌ای از یادگیری تعاملی و پروژه‌محور؛ جایی که بیش از ۳ تا ۴ میلیون کد ارسال شد و هر کد، نشانه‌ای بود از تلاش و خلاقیت.
مرحله ششم مسابقه، معروف به «کُد بتل»، بزرگ‌ترین چالش ملی هوش مصنوعی دانش‌آموزی بود. هر دانش‌آموزی تلاش می‌کرد بهترین ایده خود را عملی کند، مشکلات را حل کند و در نهایت، از میان میلیون‌ها کد، بهترین‌ها انتخاب شوند. تبریزی با هیجان گفت: «این تازه شروع راه است. همه شما می‌توانید در مسیر هوش مصنوعی بدرخشید.
وقتی آمار‌ها روی پرده آمد، همه شگفت‌زده شدند: ۶۶۵۸ نفر از مقطع ابتدایی و بیش از ۲۶ هزار نفر از مقاطع متوسطه در مسابقه شرکت کردند. تهران، خوزستان و خراسان رضوی بیشترین حضور را داشتند. اما چیزی که بیشتر به چشم می‌آمد، شور و هیجان، خلاقیت و لبخند دانش‌آموزان بود؛ همان چیزی که باعث شد این مسابقه نه فقط رقابت، بلکه یک جشن یادگیری باشد.
تبریزی در پایان گفت: «فصل تابستان به پایان رسید، اما این مسیر ادامه دارد. هدف ما این است که همه شما پیام را بگیرید: شما می‌توانید آینده هوش مصنوعی ایران را بسازید.
از «سفر یادگیری» معلمان تا ایجاد رشته‌های تازه؛ اولویت‌های آموزش هوش مصنوعی در مدارس
مصطفی آذرکیش، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، در این مراسم گفت: این برنامه با همکاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و وزارت آموزش و پرورش شکل گرفته است و همزمان شاهد اجرای طرح‌هایی هستیم که برای دانش‌آموزان اهمیت بسیاری دارند. در این میان، نقش خانواده‌ها در آموزش هوش مصنوعی نقشی کلیدی و تعیین‌کننده است.
او ادامه داد: در دنیای پرشتاب و متحول امروز، عصر دیجیتال و هوش مصنوعی فرصتی ارزشمند پیش روی ما نهاده است؛ فرصتی که می‌تواند زندگی بهتری برای فرزندانمان رقم بزند و کیفیت آموزش را به‌طور چشمگیری ارتقا دهد.
آذرکیش با اشاره به تفاهم‌نامه تابستان امسال میان وزارت آموزش و پرورش، معاونت علمی و وزارت ارتباطات افزود: در گام نخست، هدف آموزش دو میلیون نفر در نظر گرفته شد که از این میان، آموزش یک میلیون دانش‌آموز با همکاری معاونت علمی دنبال می‌شود.
معاون آموزش متوسطه در ادامه با بیان آمار‌ها گفت: تا امروز بیش از ۷۳۰ هزار دانش‌آموز در این طرح آموزش دیده‌اند و این مسیر همچنان با جدیت ادامه دارد.» او همچنین به تکالیف سند ملی هوش مصنوعی اشاره کرد و توضیح داد: «اصلاح و روزآمدسازی رشته‌های تحصیلی، ایجاد رشته هوش مصنوعی در دوره دوم متوسطه و گسترش آموزش‌های مرتبط در تمام مقاطع تحصیلی از مهم‌ترین اولویت‌ها به شمار می‌رود.
آذرکیش سه مسیر اصلی آموزش هوش مصنوعی را چنین برشمرد: آموزش عمومی هوش مصنوعی برای همه، استفاده هوشمندانه از ابزار‌های مبتنی بر آن و در نهایت توانمندسازی دانش‌آموزان برای ساخت و توسعه ابزار‌های بومی.» او همچنین گفت: «در دوره متوسطه، طرحی با عنوان (سفر یادگیری) برای معلمان پیش‌بینی شده تا با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، کیفیت تدریس و یادگیری به سطحی تازه ارتقا پیدا کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: آغاز آموزش هوش مصنوعی، سرآغاز حرکتی جدی و آینده‌ساز است و این گردهمایی بیش از هر چیز جشن و نمادی از تبدیل یک گفتمان تازه به واقعیت عملی است.
آریانا و داستان هوش مصنوعی؛ از نبود امکانات تا امید به آینده‌ای روشن
اما این جشن تنها سخنان مسئولان نبود؛ دانش‌آموزان نیز نقش خود را برجسته کردند. آریانا گنجی، دانش‌آموز پایه هشتم از شهرستان پلدختر در استان لرستان، داستان خود را از آشنایی با دنیای هوش مصنوعی این‌گونه روایت می‌کند: من از طریق گروه مدرسه‌مان و به واسطه معرفی موسس مدرسه، خانم حیدری، با این برنامه آشنا شدم. در شهر و استان ما کلاس‌هایی مثل هوش مصنوعی و برنامه‌نویسی برگزار نمی‌شود و دسترسی چندانی به این آموزش‌ها نداریم. همین موضوع باعث شد وقتی لینک‌های آموزشی برایمان ارسال شد، با شوق و علاقه وارد شوم و خوشحال باشم که فرصتی پیدا کرده‌ام تا این مسیر را آغاز کنم.
آریانا در ادامه با لحنی پرهیجان می‌گوید: آموزش‌ها، فیلم‌ها، تیم قوی مربیان و حتی جوایز و مراسم اختتامیه، همه و همه باعث شدند علاقه‌ام به هوش مصنوعی بیشتر شود. حالا دوست دارم این مسیر را حرفه‌ای‌تر دنبال کنم.
او از انتظاراتش نسبت به مسئولان نیز سخن می‌گوید: امیدوارم مسئولان برای مدارس دولتی، غیردولتی و تیزهوشان امکانات بهتری فراهم کنند؛ از جمله سایت‌های آموزشی مجهز و دسترسی به کامپیوتر. بسیاری از دانش‌آموزان در مدارس دولتی، حتی در شهر ما، هیچ وسیله‌ای برای آشنایی با این مفاهیم ندارند. اگر سایت‌ها و کلاس‌ها مجهز شوند، فرصت برابر برای همه فراهم خواهد شد.
پیشنهاد من به دانش‌آموزانی که هنوز وارد این مسیر نشده‌اند این است که حتی برای اولین بار هم شده، این تجربه شیرین را امتحان کنند. چون هوش مصنوعی در جهان با سرعت پیشرفت می‌کند و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های آینده هم شغل‌هایی را از بین خواهد برد و هم شغل‌های تازه‌ای به وجود خواهد آورد. پس چه بهتر که از امروز یاد بگیریم و تجربه‌ای تازه در این حوزه کسب کنیم.
در بخش دیگری از روایتش، آریانا از نقش پررنگ خانواده در مسیر موفقیت خود می‌گوید: راه ما دور بود. برای شرکت در این مراسم حدود ۸ تا ۹ ساعت مسیر را طی کردیم. با این حال، خانواده‌ام همیشه پشتم بودند؛ از خرید اینترنت گرفته تا تهیه تجهیزات موردنیاز. همه این حمایت‌ها باعث شد بتوانم در کلاس‌ها حضور پیدا کنم و انگیزه‌ام را از دست ندهم.
این روایت نه‌تنها نشان‌دهنده اشتیاق یک دانش‌آموز نوجوان به دنیای نوین فناوری است، بلکه تصویری روشن از چالش‌های مناطق کمتر برخوردار در دسترسی به آموزش‌های روز را نیز بازتاب می‌دهد. صدای آریانا در حقیقت پژواک خواسته‌های بسیاری از دانش‌آموزان ایرانی است که رویای آشنایی با فناوری‌های آینده را در سر می‌پرورانند؛ رؤیایی که با اندکی حمایت و فراهم‌کردن زیرساخت‌ها، می‌تواند به واقعیتی الهام‌بخش برای نسل فردا تبدیل شود.
پدر آریانا گنجی، دانش‌آموز پایه هشتم از شهرستان پلدختر که این روزها نامش با علاقه به هوش مصنوعی و موفقیت در رقابت‌های کد بتل بر سر زبان‌هاست، از تجربه خود در کنار فرزندش چنین می‌گوید: آریانا دختر پرتوانی است؛ او نه‌تنها قهرمان کاراته ایران بوده، بلکه در نقاشی و هنر‌های دستی هم استعداد چشمگیری دارد. به‌طور کلی، هر رشته‌ای که علاقه‌مند شده را امتحان کرده و در همان مسیر به موفقیت رسیده است. آشنایی او با هوش مصنوعی هم از طریق مدرسه شکل گرفت و الحمدلله امروز توانسته در رقابت‌های کد بتل به‌عنوان یکی از نفرات برتر ایران بدرخشد.
او در ادامه به نکته‌ای مهم درباره نقش خانواده‌ها در مسیر پیشرفت فرزندان اشاره می‌کند: تجربه‌ای که من دارم این است که والدین باید بچه‌هایشان را فقط تا دقیقه ۹۰ همراهی نکنند؛ بلکه تا دقیقه ۱۰۰ پای کار باشند. وقتی آریانا کاری را آغاز می‌کند یا برنامه‌ای دارد، من همیشه کنار او هستم. به نظر من این همراهی، مخصوصاً در شروع مسیر، خیلی حیاتی است. والدین باید در همان قدم‌های اول دست بچه‌ها را بگیرند و پا به پایشان حرکت کنند.
پدر آریانا برای نشان دادن این همراهی، نمونه‌ای از زندگی روزمره را بازگو می‌کند: آریانا الان در کلاس زبان هم شرکت می‌کند. من خودم دو سال در کنار او سر همین کلاس‌ها حضور داشتم؛ یعنی وقتی او زبان می‌خواند، من هم با او می‌خواندم. باور دارم هر کاری که آریانا استارت بزند، باید در کنارش باشم. این هم به او انگیزه می‌دهد و هم مسیر را برایش هموارتر می‌کند.
سخنان پدر آریانا بیش از هر چیز بر این حقیقت تأکید دارد که موفقیت فرزندان تنها به استعداد یا امکانات وابسته نیست؛ بلکه همراهی، حضور و دلگرمی والدین نقشی تعیین‌کننده در پرورش استعداد‌ها و عبور از سختی‌ها دارد. روایت او، نمادی از عشق پدرانه‌ای است که توانسته پشتوانه‌ای محکم برای دختر نوجوانش باشد؛ دختری که حالا هم در ورزش، هم در هنر و هم در فناوری، گام‌هایی بلند برداشته است.
موفقیت آوا برزگری؛ دختر کلاس چهارمی که در مسابقات هوش مصنوعی درخشید
آوا برزگری، دانش‌آموز کلاس چهارم، تجربه متفاوتی از نخستین حضورش در مسابقات هوش مصنوعی دارد. او با صدایی پر از هیجان از ماجرای ورودش به این رقابت‌ها می‌گوید: وقتی در مسابقات شرکت کردم، آشنا بهم توضیح داد که باید چطور به سؤال‌ها پاسخ بدهم و چه مدلی رو انتخاب کنم. همین باعث شد کمکم یاد بگیرم و حتی دیروز هم دوباره با هم تمرین کردیم. نتیجه‌اش این شد که تونستم در مقطع ابتدایی نفر سوم بشم.
آوا در ادامه با لبخند کودکانه‌اش از کسانی می‌گوید که در این مسیر حمایتش کردند: خانواده‌ام و برادرم خیلی پشتیبان بودند. آنها همیشه کمکم کردن و تشویقم کردند که ادامه بدهم.
اما نقطه آغاز آشنایی آوا با این مسیر جالب است. او می‌گوید: اولین بار برادرم به من گفت که طرح ایران دیجیتال وجود داره. گفت این مسیر رو تا آخرش برو. همین شد که وارد شدم و ادامه دادم.
موفقیت آوا، تنها یک رتبه سوم در مسابقات نیست؛ بلکه نمادی است از ورود نسل تازه‌ای از کودکان ایرانی به دنیای هوش مصنوعی. نسلی که حتی در سنین ابتدایی، با حمایت خانواده و تشویق اطرافیان، می‌توانند تجربه‌ای نو از یادگیری فناوری‌های آینده را پشت سر بگذارند.
این رویداد، نمونه‌ای از هم‌افزایی آموزش و پرورش، معاونت علمی، خانواده‌ها و دانش‌آموزان بود؛ جایی که نه تنها جشن موفقیت‌ها و جوایز بود، بلکه نمادی از حرکت جدی ایران به سمت تربیت نسلی توانمند در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین به شمار می‌رود؛ و این‌گونه بود که تابستان امسال، دانشگاه صنعتی شریف نه فقط محل آموزش، بلکه صحنه رؤیا‌ها و ایده‌های نسل جوان شد؛ جایی که هر کد، گامی بود برای ساختن آینده‌ای هوشمندتر و خلاق‌تر.
